Informatie-detox

Ik doe normaal niet aan detoxen. Los van het feit of zo’n kuren werken of niet, word ik bij voorbaat treurig van de gedachte dat ik dagelijks x aantal sapjes of poedertjes opgelost in water zou moeten drinken.

Maar nu heb ik mezelf een ander soort detox opgelegd: een informatie- detox. Sowieso heb ik de neiging om mijn geest constant te willen voeden: Schoonmaken gebeurt met podcasts in de oren, tijdens het afwassen staat er een Youtubefilmpje te spelen; en wandeling met de hond wordt geanimeerd met een luisterverhaal,…

Het voelt als ontspanning, maar het brein denkt daar anders over. Wat is een echte pauze voor onze bovenkamer? Een wandeling maken zonder podcast, uit het raam staren, de was opvouwen zonder tv-programma in de achtergrond…

Een filmpje bekijken of door sociale media scrollen is technisch gezien voor de hersenen net hetzelfde als e-mails beantwoorden of een tekst typen: ze moeten ervoor werken. Dit is één van de grote eyeopeners die ik haalde uit het boek Focus Aan/Uit van Mark Tigchelaar, een aanrader als je meer wilt weten over de belangrijkste concentratielekken en wat je eraan kunt doen.

Ik heb de audioversie van het boek en het zal geen toeval zijn dat ik de voorbije weken de behoefte voelde om het nog eens te beluisteren. Ik voel me al een tijdje mentaal vermoeid. Mijn concentratievermogen leek steeds verder weg te ebben.

Stap voor stap probeer ik de energiezuigers aan te pakken. Één daarvan is iets wat je wellicht zult herkennen: internet. Door de coronapiek ging mijn schermtijd door het dak. Gedeeltelijk door de nieuwsalerts. Met mijn hoge graad van ‘fomo’ (fear of missing out) kostte het me moeite om de meldingen op mijn gsm of laptop af te zetten. Tot ik me begon af te vragen in welke mate al die losse nieuwsfeitjes me iets bij brachten. Het antwoord was: “Vrij weinig”. Ik beperk me nu tot twee nieuwsbronnen per dag die ik elk 1 keer consulteer. En voor de rest probeer ik tijd te maken voor artikels of documentaires die dieper ingaan op thema’s in plaats van het snelle nieuws.

Maar op sociale media liep het heel lang echt fout. Keer op keer zakte ik diep weg in de bodemloze put die de algoritmes op deze platforms creëren. Ik zou op mijn leeftijd beter moeten weten, maar het vele alleen thuis zitten tijdens de quarantaine, de uitzonderlijke situatie,…: het had er vast allemaal mee te maken. Meer nog dan anders liet ik me verleiden om te blijven klikken en doorklikken. Met iedere klik voelde ik meer en meer energie uit me wegstromen.

Dit is geen rant tegen sociale media. Mijn job zou een stuk lastiger zijn zonder. Contentcreatie is er zelfs een deel van, wat ik op zich heel leuk vind om te doen. Sociale media levert ongeziene mogelijkheden op het vlak van inspiratie en netwerken. En toegegeven: Soms is het ook gewoon leuk om in het wilde weg wat te scrollen. Maar in dat laatste sluipt net het gevaar. Ik besefte niet dat dat gedachteloos scrollen, het eventjes verstrooiing opzoeken online, steeds meer energie begon op te slorpen.

Telkens opnieuw binnen gezogen worden in het nieuws van de dag en de levens van andere mensen: De kleine gelukjes, de hoogtepunten, dipjes, ,… Tot op zekere hoogte werkt het inspirerend, roept het herkenning op, is het grappig, ontroerend,… Maar vanaf een bepaald punt merkte ik dat ik online vooral een consument geworden was. De slinger was helemaal doorgeschoven van inspiratie naar consumptie.

En dan is er ook nog de stortvloed aan meningen. Het internet is nog meer dan anders een broeihaard van inzichten, oordelen,… Opeens stikt het van de aspirant-virologen, -politici en klokkenluiders.

Het zijn niet alleen de usual suspects zoals Twitter en Facebook waar de meningen welig tieren. Dat gebeurt meer en meer ook op Instagram, waar de discussies vaak via dm’s en dus niet altijd open en bloot gevoerd worden. Het laagje van liefdevolle inspiratie en #positivevibes is soms flinterdun. Mensen die vroeger vooral luchtige onderwerpen deelden willen mij nu plots overtuigen van censuur, manipulatie, onkunde,… “De overheid wil ons ‘bang’ houden”. en de ‘Mainstream media’ dom.”

Uiteraard moeten kritiek en discussies kunnen. En er is ook niets mis met frustratie te uiten, een probleem aan te kaarten of simpelweg lekker een potje te zagen. Dat mag allemaal, maar na weer eens een te lange scrollsessie op een platform blijf ik achter met de vraag wat het me eigenlijk oplevert.

“Ontvolg als het je een slecht gevoel geeft”, klinkt het devies dan. Tot op zekere hoogte volg ik die stelling wel. Maar er schuilt ook een gevaar in. Zit je dan niet op den duur in een soort bubbel van je eigen grote gelijk? Het internet biedt alle mogelijkheden om altijd gelijk te hebben. Als iemand per se wil geloven dat de aarde plat is, dan kost het weinig moeite om daarvoor bewijs en gelijkgestemden te vinden online. Mits de informatie op een bepaalde manier te filteren en te interpreteren.

Ik zie online zo vaak hoe mensen in hun eigen informatiebubbel blijven hangen. En dat wil ik ten alle prijze vermijden. Ik wil openstaan voor andere meningen. Het kan tot op zekere hoogte verrijkend zijn om iets vanuit een ander standpunt te bekijken. Maar tegenwoordig lijkt het ook wel of je over alles een mening moét hebben en liefst snel. Anders ben je geen wakkere burger. Een half artikel (wegens de rest achter een betaalmuur), één wetenschappelijk onderzoek, een quote op sociale media,…: meer hebben sommigen niet nodig om hun oordeel klaar te hebben.

Ik stel mezelf heel vaak de vraag: is de mening die ik heb wel genoeg gefundeerd? En vaak is het antwoord: nee. Tijdens het opruimen vond ik toevallig dit kaartje terug dat het mooi samenvat: soms is het ook goed om géén mening te hebben. Of twee keer na te denken vooraleer je een mening spuit.

En nog een nota aan mezelf: Beperk die informatie-toevoer eens. Geen sociale media meer tijdens ieder verloren moment. Ga wandelen in de natuur: mét hond, zonder podcast. Of staar zonder meer uit het raam: Het wordt een uitdaging, maar mijn hersenen zullen me ongetwijfeld dankbaar zijn:-)

Hoe ga jij om met die overdaad aan informatie en meningen?

Tip: Kelly en Anouck van Werk & Leven kaarten in episode 42 van hun podcast het probleem van de informatie-stortvloed aan en hoe ze daar hun weg in zoeken: Van echokamers tot fake news – hoe je kritisch blijft in tijden van desinformatie.